Twee weken geleden verscheen er op de website journalist.io, het Platform voor masterstudenten Journalistiek aan de RUG, het volgende artikel geschreven door Carleen de Jong. Het is een waanzinnig goed artikel, waaruit onder andere duidelijk blijkt hoe belangrijk het werk van De Rijdende Popschool is. We vonden dan ook dat het niet op onze website mocht ontbreken!
Justin Bieber is het nieuwe ‘Kortjakje’
Muzieklessen op basisscholen in de verdrukking
Bij de Rijdende Popschool leren kinderen top 40-nummers zoals Happy en Sorry te spelen in een bandje. Het is één van de weinige plekken waar kinderen nog muziekles krijgen nu dit op de meeste scholen niet meer gebeurt. “Muziekles is zo belangrijk voor kinderen.”
Geen van de kinderen vond Floris leuk. Het 9-jarige jongetje was timide en zei niet zoveel. Ze wilden niet met hem spelen, niet op school en niet in een bandje. Hij was zo iemand die altijd als laatste overbleef als er werd gekozen met gym. Zijn kleren waren afdankertjes van zijn grote broer. Veel te klein of juist veel te groot. En met cartoonfiguren erop die niemand nog leuk vond.
Hij wist ook niet zo goed wat hij wilde, waar hij goed in zou zijn. Wat hij wel wist: hij wilde de basgitaar leren bespelen, toen de Rijdende Popschool naar zijn dorp Garnwerd kwam. Dat geen enkel bandje hem erbij wilde hebben was vervelend, maar daar trokken de bandcoaches zich niks van aan. Pestende kinderen moesten niet de reden zijn dat Floris het instrument van zijn dromen niet kon leren bespelen.
“De eerste les moest hij huilen. Volgens mij had hij kramp in zijn vingers en was hij bang wat de andere kinderen dachten. Maar hij zei niets,” vertelt Tom van der Neut, de bandcoach bij de Popschool in Garnwerd. Maar hoe meer Floris’ band muziek maakte, hoe beter het ging. Hij bleek een talent op de basgitaar. Floris maakte eindelijk zijn eerste vriendjes en vriendinnetjes op school. “Van muziek maken leren kinderen meer dan alleen een instrument bespelen.” Kinderen leren samenwerken, communiceren. En daarom is muziekles zo belangrijk, zegt Van der Neut.
Volgens de Primair Onderwijs Raad (PO-Raad) wordt nog op slechts 7% van de Nederlandse basisscholen structureel (elke week) muziekles gegeven. Dit komt doordat er al veel van docenten wordt gevraagd. Ze moeten vooral goed les kunnen geven in rekenen en taal. “We kunnen niet van ze vragen om dan óók nog muzikaal te zijn en een instrument te kunnen bespelen,” vertelt een woordvoerder van de PO-Raad.
“Er moet niet nog meer druk op leraren komen dan er nu al is,” zegt de PO-Raad. Dit zou volgens de PO-Raad kunnen gebeuren als muziekles centraal geregeld wordt en het dus verplicht wordt gemaakt voor scholen. “Muziekles moet bij de school en de kinderen passen.”
De Rijdende Popschool bestaat uit een groep muzikanten die in een busje door de provincie Groningen rijdt en in verschillende dorpen bandjes opzet. Dit gaat vaak in samenwerking met de dorpsvereniging of de plaatselijke school. De bandcoaches van de Rijdende Popschool geven tien lessen, waarna de bandjes samen met de coaches een eindpresentatie geven. “Muziek maken in een groep staat centraal, in plaats van alleen zoals bij de meeste muziekscholen. Hierdoor leren ze samen spelen en kunnen de kinderen van elkaar leren,” vertelt Van der Neut.
In kleine dorpen zoals het Groningse Garnwerd zijn steeds minder locaties voor muzieklessen en andere plekken voor naschoolse actviteiten. Een paar jaar geleden was er zelfs sprake van dat de basisschool zou worden gesloten. In Garnwerd gebeurde dit niet, maar veel vergelijkbare dorpen hadden minder geluk. Hierdoor komen kinderen steeds minder in aanraking met muzieklessen.
“Voor traditionele muziekscholen in het te duur geworden om nog in kleine dorpen te blijven” vertelt Niels Steenstra van de Rijdende Popschool. In deze dorpen zijn te weinig kinderen om les aan te kunnen geven. En dan zijn de lessen bij deze muziekscholen vaak ook nog te duur voor ouders.
Het gevolg? Als kinderen muzieklessen willen, moeten ze naar andere dorpen of steden reizen. Dit is vaak te ver, wat het nog duurder maakt. Steenstra: “Daarnaast wordt er op basisscholen dus steeds minder muziekles gegeven. Zo zijn er twee ontwikkelingen ontstaan die slecht zijn voor het muziekonderwijs.”
De vanzelfsprekendheid van muzieklessen op school is verdwenen. “Veel mensen herinneren zich nog de blokfluitlessen op school, dit voelde als iets wat moest. Maar toen werd de muziekles in elk geval aangeboden,” zegt Steenstra. De vraag is of en waar kinderen nu moeten leren dat de geluiden die uit hun fluit komen vals zijn en hoe dat anders moet.
De Rijdende Popschool brengt de instrumenten naar de kinderen toe. Ze hebben een busje dat gevuld is met felgekleurde gitaren, microfoons, keyboards en een drumstel. Elke dag laden de bandcoaches en hun stagiaires dit busje uit in een ander dorp. En elke dag kunnen andere kinderen weer op de instrumenten spelen. De kinderen krijgen de kans om muziek te maken met dezelfde soort gitaren en drums waar ze hun grote idolen ook op zien en horen spelen. Een kans die ze op school vaak niet krijgen.
In Garnwerd hebben de bands en de coaches zich verzameld in een omgebouwde schuur voor de eindpresentatie. Aan de muur hangen foto’s van het landschap dat het dorp omringt. De stilte in de koude, donkere straten om het gebouw wordt verbroken door de geluiden van instrumenten die worden gestemd. Een harde piep vult de straat. Deze geluiden zijn niet vaak te horen in het 500 inwoners tellende dorp.
Volgens de Rijdende Popschool en de PO Raad is het een probleem dat er nog zo weinig muzieklessen worden aangeboden op scholen. Muzieklessen zijn in de verdrukking gekomen op basisscholen. Vakken als rekenen en taal worden belangrijker gevonden. Op school moeten, volgens veel mensen, vakken worden gegeven waar kinderen duidelijk iets aan hebben. Vakken die ze zullen helpen om later veel geld te verdienen.
Hoe kunstvakken hierbij kunnen helpen, is niet voor iedereen duidelijk. Bandcoach Van der Neut verbaast zich over de manier waarop er naar muzieklessen worden gekeken. “Zelf ben ik helemaal niet sportief.” Hij vraagt zich dan ook af waarom een vak als gym wel verplicht is terwijl de kunsten steeds meer verdwijnen.
In zijn artikel “Negeer de deskundologen: de bal ligt nu bij het muziekonderwijs” schrijft docent aan het Prins Claus Conservatorium Evert Bisschip Boele dat scholen graag goed muziekonderwijs willen geven, maar vaak niet weten hoe. 90% van de docenten heeft het gevoel dat ze niet goed genoeg muziekles kunnen geven. Daarnaast is er geen geld om speciale muziekdocenten aan te nemen.
Hierdoor ontstaat er volgens Bisschop Boele “een lappendeken van initiatieven en oplossingen, elk met hun eigen specialisten en deskundologen die fors tegen elkaar opbieden en tegelijkertijd krokodillentranen huilen over de ontbrekende ‘doorlopende leerlijn kunsteducatie’.” Hij vindt dat er te veel initiatieven bestaan. Volgens hem is er nu sprake van “een wirwar van belangengroepen” die allemaal wat anders willen.
Er is dus een te groot en onduidelijk aanbod. Bisschop Boele vindt dat de docenten om dit op te lossen zelf het voortouw moeten nemen in de discussie die draait om de vraag: hoe moet muziekeducatie worden vorm gegeven? Daarover zijn veel ideeën en initiatieven.
Zo stelde minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in 2014 een subsidieregeling beschikbaar voor scholen met als doel muzieklessen te stimuleren. Onderdeel daarvan zijn een heleboel verschillende subsidies, regelingen en organisaties. Zo is er het ‘Fonds voor Cultuurparticipatie,’ hierbij horen bijvoorbeeld de subsidies ‘Impuls Muziekonderwijs’ en ‘Kinderen Maken Muziek. 
‘Méér muziek in de klas’ is een organisatie die bij de subsidie ‘Kinderen Maken Muziek’ hoort. Deze organisatie wordt gesteund door verschillende ambassadeurs, zoals Koningin Máxima en theatermaker Joop van den Ende, die zich ook inzet voor muziekeducatie.
Floris en zijn schoolgenootjes mogen zelf kiezen welke liedjes ze willen leren spelen. Daardoor lijkt de eindpresentatie op een soort top 40-concert. Happy van Pharrel Williams, de grote hit van 2014, wordt door twee bandjes gespeeld. “Het is leuk voor kinderen om de liedjes die ze zo vaak op de radio horen, nu zelf te kunnen spelen,” vertelt bandcaoch Van der Neut. Hij versimpelt de liedjes wel een beetje, anders is het te moeilijk. Dat ze zelf de liedjes mogen kiezen, maakt het nog leuker voor de kinderen. Geen “Altijd is Kortjakje ziek” bij de Rijdende Popschool.
“We leren de kinderen aan het begin geen noten lezen ” vertelt Steenstra van de Rijdende Popschool. Het eerste doel van de 10 lessen is om de leerlingen nieuwsgierig te maken. Ze moeten het zelf leuk vinden en zélf verder willen. Misschien dat ze daarna noten willen leren lezen.
Wat is nou het doel van deze lappendeken aan organisaties, initiatieven en ideeën? Waarom vindt iedereen het zo belangrijk dat kinderen leren om muziek te maken? Ook hier zijn veel verschillende ideeën over. De reden die het meest genoemd wordt is dat kinderen meer leren van muziek maken dan alleen liedjes zingen en spelen. “Kinderen leren beter communiceren, het is goed voor de hersenontwikkeling,” vertelt de woordvoerder van de PO-Raad.
De woordvoerder van het ‘Fonds voor Cultuurparticipatie’ voegt toe: “Muziekles bevordert de sfeer op school, het stimuleert de creativiteit, het helpt kinderen samenwerken. Ze ontwikkelen doorzettingsvermogen, ze krijgen er discipline van. Maar het belangrijkste is dat 84% van de ouders aangeeft het belangrijk te vinden dat er muziekles wordt aangeboden op school.”
Ook ‘Méér muziek in de klas’ ziet vooral veel positieve gevolgen bij kinderen die muziekles hebben gehad. Volgens hen heeft wetenschappelijk onderzoek bewezen dat het prestaties op school verbetert, dat het kinderen verbindt en dat ze er betere sociale vaardigheden van krijgen.
Maar er is een keerzijde. Door deze lange lijst aan voordelen lijkt het, volgens docent Bisschop Boele in zijn artikel, alsof muziekles kinderen op magische wijze beter maakt in alles. Dat er zoveel over wordt gepraat op nationaal niveau is goed, maar de manier waarop klopt niet. Het debat is op dit moment te eenzijdig. Ook hier moeten, volgens Bisschop Boele, docenten een belangrijkere stem in krijgen.
Tijdens de eindpresentatie in Garnwerd gebruikt Floris niet meer dan twee vingers terwijl hij de basgitaar bespeelt. Lianne (8), die achter een keyboard zit, raakt alleen met haar wijsvinger de toetsen aan. Het puntje van haar tong steekt uit haar mond. Ondertussen speelt drummer Jesper (10) hetzelfde ritme steeds maar weer. Zijn drumstokken maken een bijna robotachtige beweging. Dit is hoe ze het leren bij de Rijdende Popschool. Simpel. “En kinderen kunnen het altijd aangeven als ze meer willen leren,” vertelt bandcoach Van der Neut.
Maar hoe zou muziekles op school volgens bijvoorbeeld ‘Méér muziek in de klas’ moeten worden vormgegeven? Eigenlijk zoals het bij de Rijdende Popschool gebeurt, namelijk in samenwerking met een “culturele instelling met muziekexpertise.” Er moet volgens de organisatie structureel muziekles worden gegeven en de docenten die voor de klas staan moeten leren muziekles te geven.
Dit is namelijk helemaal niet zo moeilijk, zegt de woordvoerder van het ‘Fonds voor Cultuurparticipatie.’ “Docenten moeten de trucjes even weten en het dan gewoon doen.” Ze snapt wel dat niet alle leraren het gevoel hebben dat ze het kunnen, maar ze moeten nou eenmaal “aan kerndoelen voldoen en muziek is daar een deel van”.
Dus wil het Fonds leraren helpen zich beter te laten voelen over hun muzikale kwaliteiten. Ze willen helpen leraren in te zien hoe kinderen “opbloeien als ze muziek maken”. Culturele instellingen kunnen hierbij helpen. Deze instellingen leren de docenten muziekles geven, waarna zij het weer door kunnen geven aan een nieuwe generatie potentiële popsterren.
Maar er moet vooral geen wet komen die muziekles in een bepaalde vorm verplicht. Dit werkt namelijk averechts, vindt de PO-Raad. “Leerlingen moeten erachter komen hoe leuk het is om muziek te maken.” Dat werkt het beste als het lesprogramma bij de leerlingen, de leraren en de rest van het rooster past. “Het plezier van de kinderen moet voorop staan. Ze moeten kennis kunnen maken met hun talenten en dan in hun vrije tijd doorgaan,” zegt Steenstra van de Rijdende Popschool.
Aan het eind van de presentatie in Garnwerd geeft het publiek een staande ovatie aan de bands en de coaches. Het is duidelijk hoe trots de ouders van de jonge muzikanten zijn. Misschien zijn ze stiekem zelfs wel een beetje jaloers, hadden ze liever ook zo muziekles gehad in plaats van hun verplichte blokfluitles.
De kinderen willen eigenlijk geen afscheid nemen van hun gitaar of drumstel. Terwijl het publiek zich langzaam weer het koude en donkere dorp in waagt op weg naar huis, spelen sommige kinderen nog even door. Ze hebben de smaak te pakken. En Floris al helemaal.
Foto’s en tekst door Carleen de Jong
bron: https://journalistio.wordpress.com/2016/03/10/justin-bieber-is-het-nieuwe-kortjakje/